Daşınmaz əmlaka sahib olmaq yalnız rahatlıq deyil, eyni zamanda bir sıra maliyyə və hüquqi öhdəliklər də yaradır. Azərbaycanda ev, mənzil sahibi olan şəxslər illik əmlak vergisi ödəyirlər. Kirayə gəliri əldə edənlər bu gəlirdən vergi ödəməlidir, eyni zamanda ev satanlar da müəyyən hallarda satışdan vergi ilə üzləşə bilərlər.
Bu bloq yazısında daşınmaz əmlakla bağlı əsas 3 vergi növü barədə sizə aydın və praktiki izah təqdim edəcəyik:
1. Fiziki Şəxslərin Əmlak Vergisi
Kimlər ödəməlidir?
Azərbaycanda yaşayış məqsədli mənzili və ya evi olan hər bir fiziki şəxs illik əmlak vergisi ödəmək öhdəliyinə malikdir.
Verginin hesablanması necə aparılır?
Mənzil və evlərdə ilk 30 kv.m sahə vergidən azaddır.
30 m²-dən artıq hissəyə görə ərazidən asılı olaraq vergi hesablanır:
Ərazi Tarif (AZN / kv.m)
Bakı şəhəri 0.40
Gəncə, Sumqayıt, Abşeron 0.30
Digər şəhər və rayon mərkəzləri 0.20
Qəsəbə və kənd yerləri 0.10
Nümunə hesab:
100 kv.m-lik mənzil üçün (Bakı şəhəri):
100 - 30 = 70 kv.m vergiyə cəlb olunur
70 × 0.40 = 28 AZN illik vergi
Əgər mənzilin bir neçə sahibi varsa, bu məbləğ onların payına görə bölünür.
Ödəniş vaxtı:
- 1-ci hissə – 15 avqustadək
- 2-ci hissə – 15 noyabradək
2. Kirayə Gəlirindən Vergi
Kirayə verən şəxs hansı halda vergi ödəyir?
Əgər mənzil və ya evinizi kirayə verirsinizsə, bu gəlir vergi tutulmasına tabedir. Qayda, kirayəni ödəyən şəxsin kim olmasından asılıdır:
- A) Kirayəçi hüquqi şəxs və ya fərdi sahibkardırsa:
14% vergi birbaşa ödəmə mənbəyində tutulur
Ev sahibi əlavə bəyannamə təqdim etmir
- B) Kirayəçi sadə fiziki şəxsdirsə:
Ev sahibi vergi orqanında uçota durmalı
İllik gəlirini bəyan edərək 14% vergi ödəməlidir
Məsələn:
Aylıq kirayə: 500 AZN
İllik gəlir: 6000 AZN
Vergi: 14% × 6000 = 840 AZN
Qeyd: Yaşayış sahəsinin kirayəsi sadələşdirilmiş vergi rejiminə tabe deyil. Bu yalnız ofis, obyekt və s. qeyri-yaşayış sahələrinə aiddir.
3. Daşınmaz Əmlakın Satışından Vergi
Hansı halda vergi tutulmur?
Əgər ev sahibi satdığı mənzildə azı 3 ildir ki, daimi qeydiyyatdadırsa, satışdan vergi tutulmur.
Hansı halda vergi tutulur?
Əgər satıcı 3 ildən az müddət həmin ünvanda qeydiyyatda olubsa
Və ya ümumiyyətlə qeydiyyatda olmayıbsa
O zaman sadələşdirilmiş vergi tətbiq edilir.
Vergi necə hesablanır?
Formul:
(satılan sahə – 30 m²) × 15 AZN × zona əmsalı × 1.5
Nümunə:
100 m²-lik mənzil, qeydiyyat yoxdur, Bakı mərkəzi →
(100 - 30) × 15 × 4 = 4200 AZN vergi
Əgər qeydiyyatda olsaydı, əlavə 30% sahə güzəştindən sonra təxminən 2940 AZN vergi çıxardı.
Əlavə qeyd:
Bu vergi notarius tərəfindən hesablanır və birbaşa satış zamanı tutulur.
Eyni mənzil 3 il içində təkrar satıldıqda da vergi yenidən tutulur.
4. Digər Əlaqəli Vergi və Ödənişlər
Əlavə Dəyər Vergisi (ƏDV)
Fiziki şəxslər arasında ev alqı-satqısına ƏDV tətbiq olunmur
Amma tikinti şirkətləri mənzil satırsa və ƏDV ödəyicisi isə, vergi daxil ola bilər
Torpaq Vergisi
Fərdi evə məxsus torpaq sahəsinə görə əlavə torpaq vergisi də ödənilir
Bu da bələdiyyə vergisidir və çox aşağı məbləğlidir
İpoteka ilə bağlı əlavə xərclər:
Dövlət qeydiyyatı rüsumu: 30–50 AZN
Sığorta xərci: ildə bir dəfə ödənilir (təxminən evin binde biri)
“Fond pulu”
Yeni binalarda MTK tərəfindən təyin olunur
Rəsmi vergi deyil, blok təmiri, lift və s. üçün bir dəfəlik ödənişdir
Nəticə
Daşınmaz əmlak sahibinin vergi öhdəlikləri aşağıdakılardır:
- Əmlak vergisi – illik, cüzi məbləğdir
- Kirayə gəliri – 14% gəlir vergisi
- Satış zamanı vergi – qeydiyyat müddətindən və sahədən asılı olaraq
Vergi öhdəliklərinə əməl etməklə:
Qanunvericiliyə uyğun davranmış olursunuz
Gələcəkdə cərimə və faizlərdən yayınmış olursunuz
Mülkiyyət hüququnuzla bağlı problemlərin qarşısını alırsınız